Pompa hamulcowa jest jednym z podstawowych elementów stosowanych w samochodach układów hamulcowych. Ma ona ogromny wpływ na jego właściwe działanie, a tym samym bezpieczeństwo jazdy. W niniejszym tekście przybliżymy jej budowę i działanie oraz podpowiemy, jak dbać o układ hamulcowy.
Pompa hamulcowa jest jednym z podstawowych elementów stosowanych w samochodach układów hamulcowych. Ma ona ogromny wpływ na jego właściwe działanie, a tym samym bezpieczeństwo jazdy. W niniejszym tekście przybliżymy jej budowę i działanie oraz podpowiemy, jak dbać o układ hamulcowy.
Budowa pompy hamulcowej
Choć pełni bardzo ważną funkcję, urządzenie to jest stosunkowo prosto zbudowane. Składa się na nią:
- korpus,
- sprężyna dociskowa,
- pierścienie uszczelniające,
- cylinder,
- tłok,
- wlot i wylot płynu hamulcowego.
Oprócz tego pompy hamulcowe mają także zbiorniczek wyrównawczy płynu hamulcowego. Zwykle w jego korku umieszczony jest czujnik stanu płynu, połączony z kontrolką na tablicy rozdzielczej. Zapalenie się takiej kontrolki najprawdopodobniej oznacza, że przewody i klocki hamulcowe są już mocno wyeksploatowane i konieczna jest kontrola ich stanu. Sam zbiornik wyrównawczy pełni zaś dwie funkcje — dostarcza płyn do pompy, a jego nadmiar jest do niego z powrotem odprowadzany.
Działanie pompy
Jej podstawowym zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego ciśnienia w układzie hamulcowym. Jest ona bezpośrednio połączona z pedałem hamulca, a zawarty w niej płyn hamulcowy przekazuje jego ruch na pozostałe elementy układu hamulcowego (klocki i tarcze).
Po naciśnięciu pedału hamulca pompa zaciska się, zwiększając ciśnienie płynu hamulcowego wtłaczanego do przewodów hamulcowych. Następnie płyn ten naciska na tłoki zacisków hamulcowych, czego efektem jest właściwe hamowanie. Działanie pomp i całych układów hamulcowych jest więc oparte na prawie Pascala.
Podwójna pompa hamulcowa
Obecnie większość samochodów wyposażona jest w dwudzielną pompę hamulcową (czasami zwaną tandemem). Umożliwia ona podzielenie układu hamulcowego na dwa niezależne obwody. Rozwiązanie to jest znacznie bezpieczniejsze niż pojedynczy układ, w którym awaria (np. nieszczelność, zapowietrzenie, wyciek) całkowicie wyłączała możliwość hamowania. Przy dwóch obwodach, gdy jeden ulegnie awarii, drugi nadal pozostaje sprawny. Dzięki czemu wciąż można wyhamować, choć oczywiście mniej skutecznie. Choć pierwsze pompy tego typu były montowane już w latach 30. XX wieku, wymóg ich stosowania został nakazany prawnie dopiero 1967 roku w Stanach Zjednoczonych (w Europie nieco później). Według tych przepisów, w razie awarii jednego z obwodów, całkowita efektywność układu nie może zmniejszyć się o więcej niż 30%.
Budowa
W odróżnieniu od tradycyjnego, pojedynczego układu, pompa dwudzielna ma w cylindrze dodatkowy tłoczek (zwany swobodnym), rozdzielający go na dwie osobne komory robocze. Inna jest także budowa zbiornika wyrównawczego — choć nadal jest umieszczony nad cylindrem, jest on dzielony lub podwójny. Oddzielne kanaliki odprowadzają z niego płyn hamulcowy do cylindra po obu stronach tłoczka swobodnego.
Działanie
Po naciśnięciu pedału hamulca, główny tłoczek części pompy znajdującej się bliżej, przesuwa się w stronę tłoczka swobodnego. Rozpoczyna się także wtłaczanie płynu hamulcowego ze zbiornika wyrównawczego do przewodów połączonych z tylnymi hamulcami samochodu. Pod wpływem wywołanego ciśnienia, tłoczek swobodny kieruje się w przednią część pompy, transportując płyn do przewodów hamulców przednich. Gdy pedał hamulca przestaje być naciskany, tłoczki wracają do położenia wyjściowego dzięki sprężynom umieszczonym między przednią ścianą cylindra a tłoczkiem swobodnym oraz pomiędzy samymi tłoczkami.
W momencie, gdy w układzie zabraknie płynu, tłoczek z części położonej bliżej pedału hamulca nie tylko oprze się o tłoczek swobodny, ale też popchnie go, wtłaczając płyn do drugiego obwodu. Jeśli zaś to w drugim obwodzie będzie zbyt mało płynu, wtedy tłoczek swobodny oprze się o ogranicznik. W efekcie przednia komora cylindra zostanie odcięta i przednia oś nie będzie brać udziału w procesie hamowania. Zatem tłoczek swobodny pełni w takim wypadku rolę uszczelniacza, blokując przepływ płynu z pierwszego do drugiego obwodu. Dzięki temu hamulce tylnej osi nadal działają prawidłowo.
Warto też wiedzieć, że niektóre pompy pracują w sposób krzyżowy — jeden obwód odpowiada lewemu przedniemu kołu i prawemu tylnemu, a drugi prawemu przedniemu i lewemu tylnemu.
Jak dbać o układ hamulcowy?
Podstawą dbania o jego elementy jest regularna kontrola ich stanu. Najważniejsze będzie oczywiście sprawdzanie poziomu płynu hamulcowego i oględziny klocków hamulcowych. Jeśli ilość płynu jest podejrzanie niska, koniecznie trzeba sprawdzić stan przewodów. Przy klockach najważniejsza będzie ich grubość — gdy spadnie poniżej 5 mm, trzeba je będzie wymienić. Jeśli się to zaniedba, ryzykuje się uszkodzenie tarcz hamulcowych, a ich wymiana to już poważne koszty. Naprawdę warto zatem dbać o stan tego układu.
Podsumowanie
Pompa i cały układ hamulcowy w samochodzie to podstawa bezpiecznej jazdy. Dlatego też niezwykle ważne jest utrzymywanie ich właściwego stanu. Dzięki regularnym kontrolom uzyska się pewność, że hamulce będą w potrzebie działać prawidłowo.