Płatne drogi w Czechach stanowią istotny element infrastruktury transportowej, zapewniający finansowanie ich utrzymania i rozwoju. Od 1 stycznia 2021 roku w kraju obowiązuje elektroniczny system poboru opłat za przejazd autostradami i drogami ekspresowymi dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. Podstawową formą opłaty za przejazd jest zakup elektronicznej winiety Czechy (dálniční známka). Poniżej omówimy wszystkie aspekty prawne dotyczące korzystania z płatnych dróg w Czechach, jak kupić winietę w Czechach zgodnie z prawem krajowym i unijnym.
Podstawa prawna dotycząca płatnych dróg w Czechach
Korzystanie z płatnych dróg w Czechach regulują następujące akty prawne:
- Ustawa nr 13/1997 Sb. o drogach publicznych (Zákon o pozemních komunikacích) – podstawowy akt prawny regulujący zasady korzystania z dróg płatnych.
- Rozporządzenie rządu nr 240/2014 Sb. – określa listę dróg, na których obowiązuje winieta.
- Ustawa nr 234/2019 Sb. – o wprowadzeniu elektronicznej winiety.
- Rozporządzenie UE nr 2019/520 Parlamentu Europejskiego i Rady – dotyczące wdrażania europejskiego systemu poboru opłat oraz ułatwienia transgranicznej wymiany informacji o płatnościach.
Rodzaje elektronicznych winiet w Czechach
Od 2021 roku Czechy całkowicie przeszły na system elektronicznych winiet, które można zakupić online lub w punktach sprzedaży, a następnie są one automatycznie rejestrowane na numer rejestracyjny pojazdu. Tradycyjne naklejki papierowe zostały wycofane z użycia.
Dostępne są cztery główne typy winiet dla pojazdów do 3,5 tony:
- Winieta roczna (roční)
Ważna przez 365 dni od wybranej daty.
Cena: 2440 CZK - Winieta miesięczna (měsíční)
Ważna przez 30 dni kalendarzowych.
Cena: 440 CZK - Winieta 10-dniowa (desetidenní)
Ważna przez 10 kolejnych dni.
Cena: 290 CZK - Winieta jednodniowa
Ważna przez 1 dzień do godz. 23:59.
Cena: 210 CZK.
Ważne: podczas zakupu należy podać numer rejestracyjny pojazdu i kraj rejestracji – nie jest wymagane posiadanie dowodu zapłaty, ponieważ kontrola odbywa się elektronicznie w bazie danych.
Kto jest zwolniony z opłat za drogi w Czechach
Zgodnie z czeskim prawem, z obowiązku posiadania winiety zwolnione są następujące kategorie pojazdów:
- Samochody elektryczne i wodorowe
Całkowicie zwolnione z opłat.
Pojazdy hybrydowe z emisją CO₂ nieprzekraczającą 50 g/km również kwalifikują się do zwolnienia. - Pojazdy osób niepełnosprawnych
Samochody zarejestrowane na osoby posiadające legitymację ZTP lub ZTP/P (odpowiednik pierwszej grupy inwalidztwa) są zwolnione z opłat. - Pojazdy służbowe i specjalne
Dotyczy to pojazdów policji, straży pożarnej, pogotowia ratunkowego, wojska i innych służb państwowych. - Przyczepy i motocykle
Nie podlegają obowiązkowi posiadania winiety.
Uwaga: pojazdy zwolnione z opłat muszą być zarejestrowane w systemie – w przeciwnym razie będą traktowane jako naruszające przepisy.
Kontrola opłat i czeska winieta
Kontrola opłat odbywa się za pomocą:
- Kamer stacjonarnych na autostradach
- Mobilnych patroli Zarządu Dróg (ŘSD) i policji
- Systemów wideo z automatycznym rozpoznawaniem tablic rejestracyjnych
System automatycznie porównuje numer rejestracyjny pojazdu z bazą danych opłaconych winiet.
Kary za brak winiety w Czechach
Jeśli pojazd porusza się po płatnej drodze bez ważnej winiety, grożą następujące sankcje:
- Mandat na miejscu – do 5000 CZK (około 200 euro), wystawiony przez policję lub służby drogowe
- Mandat administracyjny (listownie) – może wynieść do 20 000 CZK (około 800 euro), jeśli wykroczenie zostanie zarejestrowane przez system kamer
Uwaga: od 2021 roku obowiązuje system transgranicznego egzekwowania kar na podstawie dyrektywy UE 2015/413. Oznacza to, że mandat może zostać przesłany na adres rejestracji pojazdu w innym kraju UE i będzie prawnie wiążący.
Obowiązek dla kierowców zagranicznych
Samochody zagraniczne również muszą posiadać ważną winietę przy wjeździe na odcinki płatne. W przypadku jej braku – mandat może zostać przesłany pocztą lub wyegzekwowany przez zagraniczne firmy windykacyjne.
Ważne: kontrola winiety może odbywać się już na granicy – zwłaszcza na autostradach D1 i D2.
Gdzie kupić czeską winietę
Elektroniczną winietę można kupić:
- Na oficjalnej stronie: https://electronic-vignette.cz/pl
- W aplikacji mobilnej (Android i iOS)
- Na poczcie (Česká pošta)
- W automatach na granicach
- Na niektórych stacjach benzynowych (np. EuroOil)
Ważne: należy zachować potwierdzenie zakupu, szczególnie w przypadku zakupu offline.
Płatne drogi w Czechach to dobrze przemyślany system, który umożliwia efektywne finansowanie infrastruktury drogowej. Czeskie prawo oraz przepisy UE zapewniają przejrzystość i sprawiedliwość systemu, a także wprowadzają mechanizm automatycznej kontroli i karania naruszeń – także wśród kierowców zagranicznych.
Aby uniknąć problemów i mandatów, winietę należy zakupić z wyprzedzeniem – szczególnie podczas przekraczania granicy lub planując podróż autostradą. Warto pamiętać, że czeskie prawo jest surowe, ale sprawiedliwe – zwłaszcza wobec grup społecznych i pojazdów ekologicznych, które korzystają z ulg.